Initiatiefkunde: de oplossing bij voortslepende projecten

Initiatiefkunde: de kunst van het realiseren van ideeën in de werkelijkheid.

Projecten slepen zich vaak eindeloos voort. Initiatieven stranden vaker dan dat ze gerealiseerd worden. Herken je dat? Als ondernemer of ondernemende mens heb je een goed idee. En goede ideeën zijn belangrijk. Voor ondernemingen was het altijd al belangrijk om regelmatig met vernieuwende ideeën en producten te komen. Maar ook in een baan ontkom je er niet aan jezelf of je werk regelmatig een impuls te geven.

Resultaatgerichtheid

Resultaten laten zien, dat is wat je opdrachtgever, je leidinggevende, je partner en je bank van je verwachten. Er moet ontwikkeling en perspectief zitten in dat wat je doet. En sommige mensen zijn daar heel goed in. Die kunnen dat. Maar wanneer je er mee worstelt, is dat dan een geval van jammer? Of valt het ook te leren?

Weerstand en uitstellen

Zelf vind ik het altijd een hele klus om een nieuw idee ook daadwerkelijk in de realiteit neer te zetten. Ik schreef daar al eerder over (zie hieronder). Weerstand, uitstelgedrag, andere prioriteiten: de hele rij aan excuses ken ik (en gebruik ik ook). Ik ben daarom ook altijd op zoek naar manieren om daar gemakkelijker mee om te gaan. Initiatiefkunde is zo’n ‘eureka’ systeem: niet ingewikkeld, heel logisch eigenlijk. En met mijn klanten (en vroeger in mijn baan) werk ik ook op die manier, dus het is niet vreemd. Om het zo schematisch weergegeven te zien is het een geweldige hulp om te beginnen en geen stappen over te slaan.

Initiatiefkunde en resultaatgerichtheid

Resultaatgerichtheid kan leiden tot ‘het gaan over lijken’ om maar bij dat resultaat uit te komen. Het proces krijgt dan geen aandacht. We kennen er allemaal de voorbeelden van. Initiatiefkunde gaat juist over het proces. Niet alleen om dat resultaat te behalen, juist om ook de omgeving mee te nemen in het proces.

Resultaatgerichtheid kan ook leiden tot stappen overslaan. Dan krijg je zo’n project waar al veel tijd, moeite en geld in gestoken is om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat het niet zo’n goed idee was. Dat is heel jammer en kan voorkomen worden. Met initiatiefkunde.

Het proces

Het begint altijd met een vraag. Door het hebben van een vraag ga je op zoek naar antwoorden. In je eigen bedrijf of daar buiten. Zonder vraag geen kramp. De kramp is in feite de kloof tussen dat wat er is en dat wat je zou willen dat er was. Die kloof kun je ook een vernieuwingsvraagstuk noemen. Zo’n vernieuwingsvraagstuk heeft een vernieuwingsproces nodig. En zo’n proces is lastig: je moet je bestaande opvattingen en gewoonten veranderen, bestaande kaders doorbreken. Daar houden we niet zo van want dat leidt tot onzekerheid. Daarom is het ook een leerproces.

Op weg naar iets nieuws

De oplossing voor de vraag wordt gevonden in een initiatiefproces: een leerproces waarvan de stappen leiden tot nieuwe inzichten. Wel of niet durven is eigenlijk geen vraag meer: zonder stappen zetten blijf je hangen in het oude.

Wel of niet durven

Dat is eigenlijk meestal de grootste blokkade: omdat je niet weet wat de verandering je zal brengen, omdat de onzekerheid je tegen houdt, stel je uit. Nou is uitstellen op zich niet zo erg, wanneer je je ervan bewust bent dat je dat doet om nog eens goed op de vraag te reflecteren. Maar bedenk wel dat sommige kansen zich maar één keer voordoen.

Heraclitus (600 BC) Je kunt maar één keer in dezelfde stroom stappen.

De 7 bakens

Om je te helpen je onzekerheid te managen, maak je in de initiatiefkunde gebruik van 7 bakens.

Leidbeeld

• Waardoor word je geïnspireerd?
• Welk ideaal staat je voor ogen?
• Waarom doe je het?

Beleid

• Wat is het uitgangspunt?
• Vanuit welke gedachte doe je dit?

Doelen

• Wat is de doelgroep?
• Wat moet het concrete resultaat zijn?

Netwerk

• Wie is verantwoordelijk?
• Wie werken mee aan het initiatief?
• Hoe is de samenwerking georganiseerd?

Organisatie

• Welke activiteiten moeten er gedaan worden?
• Wat zijn de taken van de deelnemers?
• Wat zijn de grenzen?

Tijd

• Hoe begint en eindigt het proces?
• Wat zijn de onderscheiden fases?
• Hoe ziet het proces eruit?
• Wat is het ritme (hoe vaak kom je bij elkaar?)
• Hoeveel tijd moet iedereen reserveren?

Middelen

• Wat is het budget?
• Hoeveel menskracht is er nodig?
• Welke middelen zijn er nodig?

Let op: dit is geen checklist, dit zijn gezichtspunten van waaruit het vraagstuk wordt bekeken. Het helpt om het overzicht te houden over alle elementen die een rol spelen in het vernieuwingsproces.

Nu lijkt het nogal omslachtig om al die bakens te bekijken en er iets mee te doen. Aan de andere kant: als het helpt om je idee in de werkelijkheid te manifesteren, dan is het een zinvolle investering. In het volgende deel zullen we zien dat dit leerproces enorm behulpzaam is om de goede ideeën te scheiden van de slechte. Te lang doorgaan op  het verkeerde pad helpt je niet verder en belemmert het vernieuwingsproces: de tijd en middelen worden gestopt in een slecht idee in plaats van het volgende idee te onderzoeken op waarde en werkzaamheid.

Beter ten halve gekeerd van ten hele verdwaald (Nederlands spreekwoord).

Dit was deel 1 van initiatiefkunde. In deel 2 volgt de beschrijving van de 7 fasen van het vernieuwingsproces.

(Bron: Initiatiefnemer zijn. Bakens voor ondernemende mensen, door Jaap van Rijswijk en Adriaan Bekman).

Gerelateerde artikelen:
Waarom projecten zich eindeloos voortslepen
Initiatiefkunde voor ondernemers
Waarom uitstelgedrag ook nuttig is